loading...

Miejsca kultu św. Ottona

22 listopada 2022r. Odsłon: 1723

Studzienka (baptysterium) św. Ottona w Pyrzycach

Studzienka upamiętnia jedno z najważniejszych wydarzeń w historii Pomorza, jakim był chrzest jego mieszkańców.

Według starej legendy źródło położone pod pyrzyckim grodem było miejscem masowego chrztu mieszkańców Pyrzyc, udzielonego im 1124 przez św. Ottona podczas jego wyprawy misyjnej w 1124 r. Pierwsza wzmianka o „Świętym źródle” pojawia się w kronice Petera Chelopeusa w 1574 r., następne informacje pochodzą z 1628 i 1640 r. W XVII w. źródło, wówczas osłonięte drewnianym domkiem studziennym znane było z wody o właściwościach leczniczych. W 1699 r. otoczenie źródła uporządkowane zostało na polecenie elektora brandenburskiego Fryderyka Wilhelma. W 1700 r. architekt króla pruskiego Victor de Poorte zaprojektował nowy domek studzienny z kopułą na czterech słupach, który wzniesiony został prawdopodobnie po 1704 r. W początku XIX w. źródło otoczone czterema starymi lipami pozbawione było obudowy architektonicznej. Zostało wówczas na polecenie administratora domeny pogłębione oraz obsadzone żywopłotami bukowymi. W 1823 r. powstał pierwszy projekt architektonicznej obudowy źródła, opracowany przez Karla Frierdricha Schinkla na zlecenie następcy tronu Fryderyka Wilhelma. W 1824 r. odbyły się przy źródle obchody siedemsetlecia chrztu Pomorza, podczas których położono kamień węgielny pod studnię. Zbudowano ją w latach 1824-1826 zgodnie z drugim, prostszym projektem K. F. Schinkla, który zrealizowany został pod kierunkiem arch. Matthiasa Ludwiga Scabella. Granitowy krzyż studzienki wykonano w Berlinie według projektu następcy tronu. W 1825 r. założono wokół studni park, zaprojektowany przez dyrektora królewskich ogrodów w Sanssouci, Petera Lenné. W latach 1826-1827 w parku tym wzniesiono według projektu Karla Friedricha Schinkla neogotycki budynek szkoły dla chłopców, tzw. Fundacji Ottońskiej (Ottostift), który od 1867 r. służył jako dom starców. W 1902 r. ustawiono przy studni popiersie św. Ottona, ufundowane przez cesarza Wilhelma II, wykonane według projektu Waltera Schotta. Po 1945 r. park i studzienka uległy dewastacji. Tuż po wojnie usunięto popiersie św. Ottona, w 1974 r. zniszczono niemiecki napis na studni, w 1978 lub 1979 r. rozebrano budynek Fundacji. W 1988 r. krzyż na studzience uległ uszkodzeniu przez drzewo wywrócone w czasie burzy. W 1994 r. przekazanie park wraz ze studzienką przekazane zostały parafii rzymskokatolickiej pw. Matki Boskiej Bolesnej w Pyrzycach. W 1998 r. wykonano remont studzienki. Rozebrano kamienny mur, wykonano nowe fundamentowanie, ponownie złożono kamienne elementy studni, poddano konserwacji krzyż, uporządkowano teren wokół studni. W 2004 r. wykonano nową kratę nad dołem studzienki.

Studzienka położona jest na południowy wschód od dawnego pyrzyckiego grodu, w obrębie niewielkiego parku na narożniku ulic Warszawskiej i Staromiejskiej. Klasycystyczna obudowa dawnego źródła składa się z prostokątnego basenu usytuowanego poprzecznie do osi założenia oraz z ogrodzenia na rzucie kwadratu z półkolistą apsydą od wschodu. Ściany basenu wykonano z bloków granitowych ogrodzenie wymurowano z granitowej kostki. W zachodniej ścianie basenu znajduje się pięciostopniowe zejście do wyschniętego obecnie źródła, na ścianie wschodniej wykuto łaciński napis|: AD FONTEM VITAE HOC ADITU PROPERATE LAVANDI/ CONSTANTIS VITA ET IANUA XPS ERIT (cytat z inskrypcji w baptysterium Konstantyna Wielkiego w Rzymie). W apsydzie, na ośmiobocznym cokole wznosi się granitowy łaciński krzyż o ośmiobocznym przekroju belek. Górne partie ścian apsydy, pierwotnie pokryte były napisem w języku niemieckim, obecnie pozostał widoczny ślad po jego skuciu w latach 70. w. XX. Pośrodku każdej z trzech pozostałych ścianek zachodniej, kwadratowej części ogrodzenia usytuowana jest bramka, dawniej z zamknięciem w formie metalowej ozdobnej furtki. Pod ściankami zamontowano kamienne ławy.

oprac. Maciej Słomiński


  • Studzienka w Cerkwicy

    Cerkwica leży na trasie z Kamienia Pomorskiego do Trzebiatowa. Studzienka jest ukryta w kępie dębów za kościołem pod wezwaniem Najświętszego Serca Pana Jezusa.

    Według przekazów w tym miejscu biskup Otton z Bambergu miał dokonywać w 1124 lub 1125 roku chrztu zamieszkujących okoliczne osady Pomorzan. W XIX wieku na pamiątkę tego wydarzenia z kamieni polnych wzniesiono pomnik z krzyżem. Niemieckojęzyczny napis jest poświęcony chrztowi i świętemu Ottonowi. W 1912 roku dobudowano kamienną studzienkę.

    24 maja 2023r. 511 2


  • Archidiecezja
    Szczecińsko-Kamieńska

    ul. Papieża Pawła VI nr 4
    71-459 Szczecin

    Misja Pomorska św. Ottona 1124

    mapa